Sağlık Bakanlığınca yapılan düzenlemeyle ebeler, gebelik öncesi dönemde anne adayının sağlığını, gebelik, doğum ve doğum sonrası dönemde ise anne ile bebek sağlığını korumak, geliştirmek için tüm aşamalarda danışmanlık ve rehberlik yapacak.
Bakanlıkça hazırlanan “Ebelik Yönetmeliği”, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Özel hastaneler de dahil tüm sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan ebelerin görev, yetki ve sorumluluklarının düzenlendiği yönetmelik, bu meslek grubunda uluslararası kabul gören standartlarda hazırlanan ilk mevzuat olma özelliğini taşıyor.
Yönetmelikle, ebelerin etkinliğini artırarak anne adaylarının hamilelikte, doğumda ve doğum sonrasında daha çok desteklenmesi amaçlanıyor.
Buna göre, ebeler, ilgili mevzuata uygun, kanıta dayalı ve bireyselleştirilmiş ebelik bakımı sunacak, hizmetten faydalananların bireysel farklılıklarını kabul ederek insan onurunu, mahremiyetini ve kültürel değerlerini göz önünde bulunduracak.
Toplumsal düzeyde sağlığın korunmasını, geliştirilmesini destekleyecek, bu konuda sorumluluk alacak ebeler, sorumluluğu olan bölge sınırları içinde toplum sağlığını ilgilendiren, tehdit eden bulaşıcı veya bulaşıcı olmayan hastalıkları saptama veya şüphelenme durumunda ilgili mercilere bildirimde bulunacak.
Ebeler, doğum öncesi ve sonrası dönemde annelere rehber olacak
Ebeler, gebelik öncesi dönemde anne adayının sağlığını, gebelik, doğum ve doğum sonrası dönemde ise anne ile bebek sağlığını korumak, geliştirmek için danışmanlık ve rehberlik yapacak.
Üreme çağındaki kadınların gebelik öncesi, gebelik, doğum ve doğum sonrası dönemlerde izlemi ve danışmanlığını yürütecek ebeler, normalden sapma tespit ettiği durumlarda ilgili birime ya da hekime yönlendirmede bulunacak.
Tedavi planının uygulanmasında, hekim tarafından, acil durumlar dışında yazılı olarak verilen tedavileri uygulama, hastada beklenmeyen veya ani gelişen durumlar ile acil uygulanması gereken tedavi planlarında müdavi hekimin şifahi tıbbi istemini sağlıkta kalite standartları doğrultusunda kabul ederek gerekli tedbirleri alma gibi görevleri de üstlenecek ebeler, yetişkin ve yenidoğanlarda “kardiyo-pulmoner resusitasyon” ihtiyacı durumunda temel yaşam desteğini başlatacak, eş zamanlı olarak Mavi Kod ekibi veya 112 Acil ekibine haber verecek.
Mesleki eğitimler, araştırma ve proje çalışmalarında da aktif rol üstlenecek ebeler, ayrıca 18 yaş altı gebelikler, adli olgu niteliği taşıyan durumlar, kadın, çocuk ve aile içi şiddet durumlarının tespiti ve gerekli prosedürlerin uygulanmasında görev alacak, ilgili mevzuat doğrultusunda adli olgu değerlendirme sürecine dahil olacak.
Ebeler, jinekolojik ve sezaryen ameliyatları da içine alan obstetrik cerrahi işlemlerde ameliyat öncesi ve sonrası bakım verecek.
– Anne, baba adayları ve yakınlarına “doğuma hazırlık eğitimi”
Gebelik öncesi ve gebelik döneminde ebeler, anne-baba adayı ile talep edilmesi halinde yakınları için Bakanlıkça belirlenen standartlar doğrultusunda gebeliğe ve doğuma hazırlık eğitimi programlarını yürütecek, doğum korkusuyla başa çıkılmasında danışmanlık sağlayacak.
Bu kapsamda, gebelikte yapılmaması veya dikkatle yapılması gerekenler, doğum yöntemleri, egzersiz, sağlıklı ve dengeli beslenme, sigara ve diğer zararlı madde kullanımının etkisi gibi konularda, gebe ile ailesine eğitim ve danışmanlık verilecek, günlük yaşam aktiviteleri planlanacak ve bunların uygulanması sağlanacak.
Gebeliği tespit etme, normal gebe izlemi, ebelik uygulamaları kapsamındaki gerekli muayeneleri yapma, gebelikle ilgili riskli durumlarda gerekli önlemleri alarak ilgili hekime yönlendirme veya sevk sürecini başlatma da ebelerce yürütülecek.
– Normal doğumda müzik, masaj gibi ilaç dışı yöntemleri kullanabilecek
Ebeler, doğum sürecinin sağlıklı yönetimi için gebe ve ailesinin tercihlerini değerlendirerek hekimle işbirliği içerisinde doğum planını oluşturacak.
Yönetmelikte, ebelerin normal doğum izlemi ve doğum yaptırma sürecindeki görev ve sorumlulukları da detaylı olarak yer aldı.
Fiziki muayene ve izlem, doğum sırasında rahim kasılmalarının sıklığı, süre ve şiddetini izleyip değerlendirme ve hekime bilgi verme süreçlerini yürütecek ebeler, gebelerin doğum sürecinde ağrıyla baş etmesi için müzik, perineye sıcak uygulama, masaj, hareket, pozisyon değiştirme gibi ilaç dışı yöntemleri, anne adayının yararına uygun tercihleri dikkate alarak kullanacak.
Ebeler, normal doğumları ilgili mevzuata göre kendi sorumluluğunda yaptıracak, makat gelişi doğumlarda hekime yardım edecek, hekimin olmadığı, sevkin mümkün olmadığı durumlarda ya da sevk sırasında doğumun gerçekleşme ihtimali bulunduğu hallerde, acil makat doğumları yaptıracak.
Uzman hekim tarafından belirlenen sezaryen gerekliliğinde gebenin hazırlığını yapma, acil obstetrik durumlarda kullanılmak üzere tıbbi araç-gereç, malzeme ve ilaçların kullanıma hazır bulundurulmasını sağlama da ebelerce yürütülecek.
– Annelere emzirme eğitimi ve lohusa danışmanlığı
Ebeler, doğum sonrasında ise yenidoğanın yaşam bulgularını değerlendirip, ilk bakımını yapacak, kimliklendirme ve gerekli güvenlik önlemlerini alma görevlerini gerçekleştirecek, mümkün olan en erken dönemde anne-bebek ten temasını, bağlanmasını destekleyerek, emzirme sürecinin başlamasını sağlayacak.
Ebelik uygulamaları kapsamında lohusa izlemini yaparak belirlenen riskleri hekimle işbirliği içerisinde yönetecek ebeler, annelere emzirme eğitimi verecek, emzirmenin sürdürülebilmesi için gerektiğinde aileyle görüşerek güvenli ortamı sağlayacak.
Lohusalık süreci, yenidoğanın günlük öz bakımı konusunda da ebelerce ailelere danışmanlık desteği verilecek.
– Sorumlu ve rehber ebeler görevlendirilecek
Sağlık kurum veya kuruluşunda, öncelikle doğumhanede, en az 3 yıl süreyle düzenli çalışan ilgili alanda uzman ebeler, “sorumlu ebe” olarak görevlendirilebilecek. Bu şartlara sahip ebe bulunmaması halinde, sağlık kurum veya kuruluşunca gerekçelendirilmek koşuluyla, diğer kıdemli ebelerden de görevlendirme yapılabilecek.
Ebelik ana bilim dallarında ve bunların altında açılan lisans üstü eğitim programlarından mezun olan ve diplomaları Bakanlıkça tescil edilen ebeler ise “uzman ebe” olarak çalışacak.
Yönetmelikte, ebelik mesleğiyle ilgili özellik arz eden birim ve alanlarda yetki belgesine sahip ve bu alanlara ilişkin ebelik hizmetlerinden sorumlu ebe ise “yetki belgesine sahip ebe” olarak tanımlandı. Bu kapsamda, yetki belgesi alınacak eğitim programları, Sağlık Bakanlığı Sertifikalı Eğitim Yönetmeliği ile belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde düzenlenecek.
Yetki belgesine sahip ebeler, genel görev, yetki ve sorumluluklarının yanı sıra yetki belgesine sahip olduğu alana ilişkin görevleri ebelik hizmetleri kapsamında yerine getirecek.
Ayrıca sağlık kurum veya kuruluşlarında, ihtiyaç halinde kliniğe yeni başlayan ebelerin klinik uyum sürecinin kolaylaştırılması, mesleki gelişiminin desteklenmesi, normal doğumu teşvik eden standartlara uygun oryantasyon programını başarıyla tamamlamalarına yardımcı olması amacıyla “rehber ebeler” görevlendirilebilecek.
Rehber ebe, tercihen alanında en az 3 yıl deneyimli uzman ebeler arasından, uzman ebe bulunamaması halinde lisans mezunu kıdemli ebeler arasından seçilecek.
